OŚWIADCZENIE ZARZĄDU GŁÓWNEGO POLSKIEGO TOWARZYSTWA SEKSUOLOGICZNEGO (ZG PTS) W SPRAWIE PLANOWANYCH ZMIAN PRAWNYCH DOTYCZĄCYCH OPIEKI ZDROWOTNEJ NAD OSOBAMI TRANSPŁCIOWYMI DOŚWIADCZAJĄCYMI NIEZGODNOŚCI PŁCIOWEJ W WIEKU ROZWOJOWYM

W związku z pojawiającymi się doniesieniami medialnymi na temat planowanej regulacji prawnej zakazującej pod groźbą kary udzielania pomocy medycznej niepełnoletnim osobom transpłciowym doświadczającym uporczywej dysforii/niezgodności płciowej ZG PTS wyraża swój głęboki niepokój i sprzeciw.

Dysforia/niezgodność płciowa odpowiadają jednostkom diagnostycznym w klasyfikacjach problemów zdrowotnych, odpowiednio amerykańskiej (DSM-5) i międzynarodowej (ICD-11). Te sytuacje kliniczne mogące występować u osób transpłciowych i zróżnicowanych płciowo związane są często z uporczywym cierpieniem, pogorszeniem ogólnego stanu zdrowia psychicznego (np. zwiększonym ryzykiem objawów depresyjnych, myśli i prób samobójczych) i funkcjonowania osobistego i społecznego. Ten niekorzystny wpływ na stan zdrowia ujawnia się szczególnie silnie, gdy występuje w połączeniu z wpływem tzw. stresu mniejszościowego, brakiem wsparcia społecznego i rodzinnego oraz brakiem dostępu do wykwalifikowanej opieki medycznej. Jej ważną częścią są m. in. medyczne interwencje afirmujące płeć (MIAP). Najczęściej stosowaną w praktyce jest interwencja hormonalna (HIAP).

U osób w wieku rozwojowym (młodzieży) nieleczona dysforia/niezgodność płciowa utrudnia lub wręcz czasami uniemożliwia osiąganie koniecznych etapów rozwojowych (np. osobistych i szkolnych). Jakkolwiek w środowisku profesjonalistów nie ma pełnej jednomyślności co do szczegółowych rozwiązań, np. wieku potencjalnego wprowadzenia wybranych interwencji medycznych (specjaliści są zgodni, że nie przeprowadza się ich u dzieci przed okresem dojrzewania!), zakresu i czasu oceny diagnostycznej i przygotowania do tych interwencji, to dominująca większość specjalistów zajmujących się problematyką dysforii/niezgodności płciowej dopuszcza możliwość wprowadzenia MIAP u adolescentów po przeprowadzeniu odpowiedniego procesu oceny i kwalifikacji. Takie stanowisko zajmuje także WPATH (Światowe Stowarzyszenie Specjalistów (-tek) ds. Zdrowia Osób Transpłciowych), a interwencje te w wydanym w zeszłym roku dokumencie – standardach opieki (SOC 8 WPATH) – określane są jako „medycznie konieczne”.

My, jako ZG PTS, a zarazem specjaliści opiekujący się także tą populacją pacjentów, opierając się na dostępnych wynikach badań, na obowiązujących standardach, a także na doświadczeniach własnych i gromadzonej przez lata wiedzy oraz na doświadczeniu pokoleń kolegów i koleżanek , jesteśmy głęboko przekonani, że młodzież doświadczająca uporczywej dysforii/niezgodności płciowej powinna mieć dostęp do wysoko wykwalikowanej opieki klinicznej, umożliwiającej także, po odpowiedniej kwalifikacji, włączenie MIAP.

Rozwiązania skrajne, tj. z jednej strony niczym nieograniczony dostęp do tych interwencji (np. HIAP) bez właściwej oceny i przygotowania – biorąc pod uwagę złożoność problematyki osób w wieku rozwojowym – czy arbitralne całkowite uniemożliwienie włączenia tych interwencji – będących często kliniczną koniecznością – uważamy za niezwykle groźnie i szkodliwe. Z kolei karanie specjalistów chcących udzielić wykwalifikowanej i adekwatnej pomocy klinicznej zgłaszającym się pacjentom uznajemy za rozwiązanie haniebne i nieprzyzwoite.

Stoimy na stanowisku, że zamiast karać i represjonować specjalistów a młodym ludziom zamykać dostęp do profesjonalnej opieki zdrowotnej, stanowiący prawo powinni dążyć do wypracowania rozsądnych ram, w których ta opieka mogłaby być świadczona na najwyższym możliwym poziomie. ZG PTS jest otwarty na służenie ekspercką pomocą w zakresie niezbędnym do wypracowania takich ramowych rozwiązań. Nie możemy doprowadzić do dalszego osłabienia i tak już ograniczonej i borykającej się z licznymi trudnościami, opieki nad zdrowiem osób doświadczających dysforii/niezgodności płciowej!